Oshqozon bezlari
Oshqozon bezlari – bu oshqozonning boʻshligʻida joylashgan bezlar boʻlib, ular hazm qilish jarayonida muhim rol oʻynaydi. Ularning sekretsiyasi oshqozon shirasini tashkil etadi. Oshqozon bezlari shilliq qavatidagi oshqozon boʻshliklariga (foveolalar) ochiladi. Oshqozon shilliq qavati oshqozonlardagi parietal hujayralari tomonidan eritilgan oshqozon kislotasi va eritilgan ovqatlanish fermentlari pepsinidan himoya qilish uchun zarur boʻlgan oshqozon mukozasini hosil qiladigan yuzaki oshqozon hujayralari (foveolar hujayra) qoplaydi.
Oshqozon bezining ikkita turi bor, Ekzokrin oxsintik bez va endokrin pilorik bez. Oshqozon bezining asosiy turi – bu tubi va qorin tanasida joylashgan oksintik bez boʻlib, bu bez qorin maydonining taxminan 80 foizini tashkil etadi. Ushbu bezlarni koʻpincha oddiygina oshqozon bezlari deb ham atashadilar. Oksintik bezda gidroklor kislotasi va ichki faktorni ishlab chiqaradigan parietal hujayralari va pepsinogen va oshqozon lipasi ishlab chiqaradgan bosh hujayralarini oʻz ichiga oladi.
Bezlarning turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oshqozon bezlari – bu oshqozonning boʻshligʻida joylashgan bezlar boʻlib, ular hazm qilish jarayonida muhim rol oʻynaydilar. Barcha bezlarda oshqozonni va qisman oshqozon chuqurlarini qoplaydigan, oshqozonning boʻynidagi oshqozon boʻshligʻida oshqozon shirasini hosil qiluvchi Foveolar hujayralari mavjud[1].
Oshqozon bezlari asosan tashqi yaʼni Ekzokrin bezlari hisoblanadi[2] va ularning barchasi oshqozon shilliq qavatining oshqozon chuqurchalari ostida joylashgandir[3]. Oshqozon shilliq qavatida son-sannoqsiz chuqurchalar bor boʻlib, ularning har birida 3-5 tadan oshqozon bezlari joylashgan[4]. Tashqi sekretsiya yaʼni Ekzokrin bezlarning (oxintik bezlarning) hujayralari – shilliq qavat boʻyin hujayralari, bosh hujayralar va parietal hujayralardir. Shilliq qavat boʻyni hujayralari shilliq ishlab chiqaradi, parietal hujayralar gidroklor kislotasi va ichki faktorni eritadi, bosh hujayralarga pepsinogen va oshqozon lipazini eritadi[5].
Hujayra turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oshqozon yoʻllari ichida millionlab oshqozon chuqurchalari (Foveola deb ham tanilgan) mavjud va ularning kerakli torayishi oshqozonining quvurli shaklini belgilaydi. Birdan ortiq quvurlar birdan ortiq hujayra turini joylashtirishga imkon beradi. Har bir oshqozon bezlarining shakli bir xil; ularning barchasi chuqurning kirish qismiga eng yaqin boʻlgan boʻyni mintaqasini va quvurlarning pastki qismlarida bazali mintaqalarga ega deb taʼriflanadi[6]. Oshqozon shilliq qavatidagi epiteliy chuqurlikka olib kiradi va boʻyniga epiteliy hujayralari qisqa ustunlardagi granular hujayralarga aylanadi.
Klinik ahamiyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fundik bez polipozi – bu tibbiy sindrom boʻlib, unda oshqozon tubi va qorin tanasida fundik bez poliplar koʻp boʻladi.
Zararli anemiya, zararli parietal hujayralar B12 vitaminini soʻrilishi uchun zarur boʻlgan oʻziga xos boʻlgan ichki omilni ishlab chiqarmasligi natijasida kelib chiqadi. Bu B12 vitamini yetishmasligining eng keng tarqalgan sababidir.
-
oshqozon devorining qatlamlari -
oshqozon kislotasi tartibga solish -
Inson pilorik bezlari (pilorikda)
Shuningdek qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻsmir inson tanasida turli xil hujayra turlarining roʻyxati
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Hall, John E.. Guyton and Hall textbook of medical physiology, Twelfth, Philadelphia, Pa., 2011 — 777–780-bet. ISBN 9781416045748.
- ↑ „Stomach | SEER Training“. training.seer.cancer.gov.
- ↑ Betts. „23.4 The Stomach - Anatomy and Physiology 2e | OpenStax“ (English). openstax.org (2022-yil 20-aprel). Qaraldi: 2024-yil 30-aprel.
- ↑ name="Tortora09"
- ↑ name="Tortora09"
- ↑ Pocock, Gillian. Human Physiology, 3rd, Oxford University Press, 2006 — 388-bet. ISBN 978-0-19-856878-0.